Plakaty DESY

Przedstawiony zbiór plakatów dokumentuje badania naukowe prowadzone w ośrodku DESY (Deutsches Elektronen-Synchrotron). Jest to jeden z największych na świecie ośrodków fizyki cząstek elementarnych. Od kilkunastu lat w pracach DESY aktywnie uczestniczą polscy uczeni z różnych instytutów naukowych. Polscy fizycy wnieśli wkład m. in. w przygotowanie eksperymentów H1 i ZEUS w akceleratorze HERA. Kilkanaście instytucji z naszego kraju prowadzi badania w centrum synchrotronowym HASYLAB. Obecnie grupa polskich fizyków zaangażowana jest w przygotowanie interdyscyplinarnego projektu TESLA.

Cykl plakatów "Badanie najmniejszych struktur", stanowi zwięzłe wprowadzenie w problematykę badań prowadzonych obecnie w dziedzinie fizyki cząstek elementrarnych. Przedstawiony jest tu współczesny punkt widzenia na budowę materii i naturę fundamentalnych oddziaływań (tzw. "Model Standardowy"). Pokazano też podstawowe techniki badawcze, które w ostatnich dziesięcioleciach doprowadziły do niezwykłego rozwoju naszej wiedzy o strukturze mikroświata.

Badaniom cząstek elementarnych przy pomocy akceleratora HERA poświęcona jest seria "Akceleratory w DESY". Kołowy akcelerator HERA, działający od 1992 roku, jest jedynym na świecie urządzeniem, w którym dochodzi do zderzeń przeciwbieżnych wiązek wysokoenergetycznych elektronów i protonów. Cząstki przyspieszane są w podziemnym, kołowym tunelu o obwodzie ponad 6 km, umieszczonym na obrzeżach Hamburga. Do analizy wtórnych cząstek powstałych w wyniku zderzeń służą detektory H1 i ZEUS.

Kolejny cykl poświęcony jest wchodzącemu w skład DESY laboratorium HASYLAB, w którym prowadzi się eksperymenty przy pomocy wiązek promieniowania synchrotronowego. Unikalne własności tego promieniowania wykorzystywane są do badań z różnych dziedzin: fizyki ciała stałego, biologii molekularnej, materiałoznawstwa.

Prezentację kończy grupa plakatów poświęcona przyszłościowemu projektowi TESLA. Zasadniczym elementem TESLI ma być nadprzewodzący zderzacz liniowy, w którym cząstki będą przyspieszane do ogromnych energii za pomocą nadprzewodzących rezonatorów. Integralną częścią akceleratora TESLA będą lasery rentgenowskie, działające w oparciu o nowatorską zasadę "lasera na swobodnych elektronach". Projekt TESLA ma być realizowany w nadchodzącym dziesięcioleciu, przy współudziale grupy polskich fizyków (współpraca obejmuje 38 instytutów naukowych z 9 państw). Zespół TESLI odniósł już pierwszy poważny sukces: 22 lutego 2000 roku udało się po raz pierwszy uruchomić laser na swobodnych elektronach. Testowa wiązka światła laserowego miała długość fali około 100 nm (ultrafiolet). Celem eksperymentu było sprawdzenie zasady działania lasera na swobodnych elektronach, która wkrótce zostanie wykorzystana do budowy laserów rentgenowskich.