MAREK LUDWICZAK

„ Pokaz, doświadczenie i eksperyment w nauczaniu fizyki w szkole”

          Jednym z podstawowych elementów podczas nauczania fizyki w szkole jest pokazanie uczniom, że jest to nauka przyrodnicza opisująca otaczającą nas rzeczywistość. Jest więc oczywistym odniesienie się do świata w którym się znajdujemy. Każdy uczeń na dowolnym poziomie konfrontuje przekazywaną wiedzę z tym, z czym spotyka się na co dzień. Czasami częściej, czasami rzadziej, ale zawsze ta konfrontacja następuje. W związku z tym nieodzowne jest ciągłe nawiązywanie do tych spostrzeżeń. Bardzo często mamy do czynienia ze zjawiskami, które widzimy lub doznajemy skutków tych procesów. Zadaniem nauczyciela jest prowadzenie narracji, która rozbudowuje wnikliwą obserwację ale również pokazuje związki pomiędzy zjawiskami i zmiennymi czy parametrami układu. Jakikolwiek język pojęć i opisów naukowych nie może być oderwany od potocznych obserwacji i języka.
          Nieodzownym jest więc wplatanie do opisu zjawisk i praw fizyki pokazów przedstawiających i ilustrujących temat. Pokazy te nie mogą jednak być tylko i wyłącznie spektakularną prezentacją lecz opatrzone muszą być komentarzem nawiązującym do późniejszego lub równoczesnego modelowania fizycznego. Drugim elementem jest przeprowadzenie doświadczenia, w którym ilustrujemy omawiany lub omówiony model zjawiska. W tym przypadku nieodzowne jest wprowadzenie i objaśnienie celu i przewidywanego przebiegu a następnie zilustrowanie doświadczalne. Najczęściej jest to pokaz przygotowany przez nauczyciela i realizowany dla całej klasy/ grupy uczniów. Może on zawierać zarówno elementy jakościowe jak i ilościowe, w zależności od kontekstu.
          Trzecim, moim zdaniem najtrudniejszym ale z punktu widzenia nauk przyrodniczych i kształtowania umiejętności poznawczych i odkrywczych jest eksperyment. Zawiera on analizę wiedzy w określonym obszarze, postawienie problemu badawczego, określenie parametrów badanego układu i zjawiska, zaprojektowanie aparatury oraz procedury pomiarowej. Dalszym etapem eksperymentu jest wykonanie pomiarów, ich opracowanie oraz analiza wraz z wnioskami. Są to elementy, które powinny występować nawet w najprostszym eksperymencie i uczą postrzegania zjawisk oraz badania zależności pomiędzy wielkościami je opisującymi.